विचार / बिमर्श

विश्वविद्यालयले प्रमाणपत्र तह ‘फेज आउट’ नगर्दै विद्यालयमा कक्षा ११ र १२ को पढाई भइरहेको थियो । जब विश्वविद्यालयले कार्यक्रम नै फेज आउट  गर्यो त्यस पछि तत्कालिन उच्च माध्यमिक शिक्षा परिषद्बाट सम्बन्धन लिनेको चाप ह्वात्तै बढ्यो । प्रमाणपत्र तह पढाउने विश्वविद्यालयका कलेजले पनि परिषद्ब...

नेपालमा चरम रुपमा भ्रष्टाचार बढिरहेको समयमा पनि ब्यारेक भित्र रहेका सैनिक जवान र कुनै प्रशासनिक पदमा नरहेका शिक्षकहरु हिजो सम्म यस्मा मुछिन नसक्ने अवस्थामा थिए । शिक्षण पेशा घुस लिने र दिने काममा चाहेर पनि लाग्न नसकिने पेशा थियो तर बदलिदोँ परिस्थिती र नीति नियमहरु संगै शिक्षकहरु पनि घुस लिन र द...

देश संंघीयतामा  गए पनि शिक्षामा संगति मिलेको देखिएन । संहितामा बाधिनुपर्ने शिक्षा क्षेत्र, पुराना कानुनहरु निस्प्रभावी बनेका र नयाँ कानुनहरु निर्माणमा भईरहेको ढिलाईका कारण  झनै अन्योल देखिएको छ । शिक्षामा जता हेर्यो उतै निराशा मात्र देखिएको छ ।  बाह्य संरचना र यसको  प्राविधिक पक्...

दक्ष बिषय शिक्षक र नेतृत्व सीप भएको प्रधानाध्यापकको व्यवस्था विना सार्वजनिक विद्यालयको सिकाइ सुधार असम्भव हुन्छ भन्ने कुरा घाम जत्तिकै छर्लङ्ग छ । यस विषयमा विज्ञहरुको वकालत मात्रै हैन नीतिगत तहमा रहेकाहरु समेत चर्चा परिचर्चा गर्न छुटाउँदैनन् । मुख्य दस्तावेज सार्वजनिक नगरिकनै जारी गरिएको भनिएको राष...

निराशा कदापि राम्रो होइन । निराशाले आलस्य वृद्धि गर्दछ । रुचि घटाउँछ । जाँगर मार्न थाल्छ । उत्साहलाई बन्धक बनाउँछ । सारमा कामको गति अवरुद्ध हुन्छ । सबै विषय र क्षेत्रमा निराशा हुनु भनेको गम्भीर क्षति हो । विकासको बाधक हो । खासगरी शिक्षा क्षेत्रमा प्रायः निराशा र कुण्ठामात्र सुन्न पाइन्छ । यो दुर्भाग...

देश विकासको बाधक कुनै बेला राणाहरु भए भनियो । त्यस पछि राजा भए भनियो । प्रजातन्त्रमा पनि केन्द्रीकृत शासन प्रणालीले गर्दा विकास भएन भनियो । संविधान सभाबाट संविधान बनाए पछि विकास हुन्छ भनियो । त्यस पछि संघीयता त 'जादुको छडि' र समस्या समाधानको 'रामवाण' हो पनि भनियो ! नयाँ संविधानले...

साक्षर नेपाल वर्ष, २०७६ को अवधारणा पत्र अगाडि सार्दै सरकारले २०७६ साल सम्म सबै जिल्ला हुँदै देश नै साक्षर घोषणा गरी निरक्षरता उन्मूलन गर्ने नीति सार्वजनिक गरेको थियो । तोकिएको समयमा काम नहुने भए पछि साक्षर नेपालका लागि आगामी २०७७÷७८ साल सम्मको लक्ष्य थप गरिएको छ । यसबाट के निष्कर्शमा पुग्न सक...

चाल्र्स डार्विन विश्व प्रख्यात प्रकृतिवादी दार्शनिक एवं प्राणी शास्त्री हुन् । उनले लामो समयसम्म प्राणीहरुको अध्ययनगरी प्रकृतिमा आउने परिवर्तनसंगै आपूmलाई सामञ्जस्य गर्न नसक्ने प्राणीहरु अयोग्य हुन्छन् र विलय हुँदै जान्छन् भन्ने सिद्घान्तलाई पुष्टि गरे । प्रकृतिमा आउने परिवर्तनहरु हावा, पानी, खानपान...

प्रदेश ३ सरकार अन्तर्गत सामाजिक विकास मन्त्रालयले १० वटा स्कूल बस किन्ने निर्णय गरेछ । हामी चाहन्छौं मिडियामा आएको कुरा झुट नहोस् । यो निर्णय बारे नकारात्मक चर्चा पनि सुन्नमा आएका छन् तर, अधिकाँश टिप्पणी सकारात्मक छन् । महंगा गाडी छ महिनामै बिग्रनु र कमजोर सस्ता सामानलाई बढी मूल्य देखाएर रकम दुरु...

‘तेरो आँखा के भा को ओइ ?’ ‘फुला परेको । पहिला अलि अलि देख्न सकिन्थ्यो । अलिले त ठ्याम्मै ।’ मलाई डर लाग्यो ! सोधें – ‘कसरी पर्यो फुलो ?’ ‘सरले निगालको लठ्ठीले स्याप्प हाने । आखाँबाट तरर पानी आयो । कान भ्वाँ भयो । टाउको रनन घुम्यो । कस्तो दु...

 विद्यालय भनेको शैक्षिक, भौतिक, आर्थिक, सामाजिक, प्रशासनिक व्यवस्थापनको सङ्गम हो । कुनै बेला विद्यालयमा शैक्षिक गतिविधिलाई मात्र ध्यान दिने र त्यहाँ अन्य कुराहरु गौण हुन्थे । शिक्षण सिकाइ क्रियाकलापहरु काल्पनिक कथा, उदाहरण र अनुभवहरुको प्रस्तुतिबाट सम्पन्न हुन्थे । तर हाल समय र प्रविधि यति धेरै...

२०७५ सालको एसईई परीक्षाको नतिजा प्रकाशन हुँदा, हिमालय मावि निशङ्खे केन्द्रबाट परीक्षा दिने, सरस्वती मावि खानीभञ्ज्याङ, ओखलढुङ्गाका विद्यार्थीमध्ये पाँचजनाको नतिजा कम्प्युटर सिस्टमले देखाएन । पहाडी भौगोलिक विकटताका कारण, ती विद्यार्थीको नतिजा प्रकाशन गराउने कार्यवाही अगाडि बढाउनका लागि, ‘नट फाउ...

नागरिक शिक्षा घर, परिवार, समुदाय, विद्यालय, शैक्षिक संस्था, राज्यका संघ संस्थाहरु लगायत सामाजिक जीवनमा आवश्यक शील स्वभाव, आचरण, व्यबहार एवं लोकतान्त्रिक चिन्तनको विकास गर्ने अध्ययनको क्षेत्र हो । यसले समाजलाई नियम, कानुन र मर्यदामा बाँधेर अनुशासनमा राखी परोपकारी कर्ममा चित्त शुद्घिकरण गराउन मद्दत गर...

६ वर्ष पुगेपछि मलाई कक्षा १ मा भर्ना गरिएको थियो । धुलोले भरिएको साँघुरो कक्षा कोठामा ठेलम्ठेल गरेर बस्नु पथ्र्यो । कक्षामा एक दुई वटा बेञ्चहरु थिए जो आफ्नो उचाइ भन्दा निकै अग्ला ! अलि अग्ला साथीहरु असहज ढंगले तिनै बेञ्चमा बस्ने रहर गर्थे । कालोपाटीमा शिक्षकले किरिमीरी लेखेका अक्षहरु राम्रोसँग दे...

गत वैशाख २९ गतेबाट सुरु भई जेठ ८ गते सकिएको कक्षा ११ को वार्षिक परीक्षाको नतिजा परीक्षा सकिएको १ सय २५ औं दिनमा अर्थात् गत असोज ७ गते सार्वजनिक गरियो । त्यसो त विगत वर्षका तुलनामा राष्ट्रिय परीक्षा बोर्डले नतिजा प्रकाशनको कामलाई ढिलो नगरी सम्पन्न गर्ने क्रम शुरु गरेको छ । तर, यो अवधि घटाएर ३ महिना भ...