विचार / बिमर्श

२००७ सालको राजनीतिक परिवर्तन पछि शुरु भएको आधुनिक शिक्षासँगै नेपालले राष्ट्रिय एवं अन्तराष्ट्रिय रुपमा शिक्षा क्षेत्रको सुधारको लागि निकै पहल गरेको पाइन्छ । बिसांै सताब्दीको अन्तिम दशकमा संयुक्त राष्ट्र संघका विश्व सम्मेलनहरुले २०१५ सम्ममा सबैका लागि शिक्षाकोअ भाियालाई समर्थन गरी नेपालले पनि सहस्राब...

विद्यालय शिक्षाको अन्तिममा लिईने तत्कालीन एसएलसी परीक्षा, फलामे ढोकाका नाममा चर्चित थियो । शिक्षा ऐनको संशोधन सँगै संरचनामा भएको परिवर्तनले कक्षा १२ लाई विद्यालय शिक्षाको अन्तिम खुड्किलोका रुपमा ब्यवस्था गरेको छ । उक्त परिवर्तनसँगै कक्षा १० को अन्तिममा लिईने परीक्षा सामान्य परीक्षा रहनु पर्ने हो, तर...

औपचारिक रुपमा नेपालमा १९१० मा अंग्रेजी पाठशाला स्थापना भए पश्चात विद्यालयको निरीक्षण गर्नका लागि तत्कालीन प्रधानमन्त्री जंगबहादुर राणाले रोसलाई नियुक्ति गरेसंगै शैक्षिक सुपरिवेक्षणको इतिहास श्रीगणेश भयो । १९९८ मा चिफ इन्स्पेक्टर अफ स्कूलको स्थापना भएपछि २००४ मा जनकपुर र पाल्पामा डेपुटी इन्सपेक्टर अफ...

एकजना साथी थिए । समकालीन नेपाली साहित्यका मध्यम स्तरीय विद्वान । नेपाल न हो । अली अचाक्ली मस्तै विद्वान त नेपालमा को ठहर्छ र ! एक कार्यक्रममा पुर्व प्रधानमन्त्री बाबुराम भट्टराइले भनेको याद आउँछ अमेरिकाको कुनै एक राज्यमा मात्र नेपालका २७ सय जति इञ्जिनियरहरु छन् । भने पछि यो देशमा को टिक्छ र !...

छवि अनित्य, कवि त हुन् नै उनी पेशाले शिक्षक हुन् । सामुदायिक विद्यालयको स्थायी शिक्षक हुँदा भोग्नु परेका चुनौती सार्वजनिक गर्दै उनले राजिनामा गरेका थिए । त्यसो त अहिले पनि उनी शिक्षण पेशामै संलग्न छन् । मकवानपुरको हेटौंडा स्थित निजी विद्यालयमा आवद्ध उनका कविता समकालिन मानवीय चेतमा उभिएका हुन्छन् । स...

हुन त एसईई परीक्षाको ज्वरो अब उत्रीसक्यो । यस वर्ष पनि शिक्षाका व्यापारीले नचाहिँदो किसिमले एसईईको बढाई चढाई गर्न छोडेनन् । ३.६ देखि ४ सम्म नल्याउने त मान्छे नै होइन जस्तो गरेर प्रचार प्रसार गरे । जसको नकारात्मक मनोविज्ञान दसकौं सम्म विद्यालयका कलिला बालबालिकामा रहिरहनेछ । य...

ऋषिमुनी, महापुरुष, विद्वान र दार्शनिकहरुका भनाईमा शिक्षाको कार्य व्यक्तिको सर्वाङ्गीण विकास, समाजको चौतर्फी विकास र सभ्यताको बहुमुखी प्रगति गराउनु हो । शिक्षाले व्यक्तिलाई सक्षम, समाजलाई विकास निर्माणको बाटोमा अग्रसर र राज्यलाई दिशा निर्देश गर्दछ ।  नेपालमा शिक्षाको शुरुवात आरम्भ संस्कार, उप...

२१ औ शताव्दीको आजको समय सम्म आइपुग्दा विद्यालय ज्ञानको मन्दिरबाट सिकाइको प्रयोगशालाको रुपमा रुपान्तरण हुँदै गएको छ । एक जमाना थियो मन्दिर रुपी विद्यालय जहाँ भगवानरुपी गुरु हुन्थे, गुरु निर्विकल्प ज्ञानको स्रोत हुने गथ्र्याे । गुरुको सेवा गर्नु र आज्ञा पालन गर्नु शिष्यहरु आफ्नो कर्तव्य ठान्थे । जुन व...

शिक्षा मन्त्रीज्यू,  नमस्कार ! शिक्षा क्षेत्र सुधारको अपेक्षा सहित केही सन्दर्भ, प्रश्न र जिज्ञासाहरुका साथ यो पत्र लेख्ने धृष्टता गरेको छु !  पहिलो सन्दर्भ हो, शिक्षा ऐन वा नियमावलीमा नभएका कक्षाहरु बन्द गर्ने दायित्व तपाईंको हो कि होइन ? निजी विद्यालयमा नर्सरी, केजी, एलकेजी...

शिक्षामा नकारात्मक चर्चा घटेन, बरु दिनदिनै बढिरहेको छ । आगामी आर्थिक वर्षको बजेट आयो । इसीडी शिक्षक बालविकासका स्वयंसेवक र विद्यालय कर्मचारी कतै अटाएनन् । विज्ञान, प्रविधि सहित शिक्षा मन्त्रालयको बजेट कुल बजेटको १० दशमलब ६८ प्रतिशत भनिएको छ । सार्वजनिक शिक्षा राम्रै बनाउने हो भने यो प्रतिशत बीस पुग्...

लामो समयसम्मको राजनीतिक संक्रमण चिर्दै २०७२ सालमा जारी भएको संविधानले देशलाई केन्द्रिकृत शासन व्यवस्थाबाट संघीय शासन व्यवस्थामा रुपान्तरण मात्रै गरेन संघ, प्रदेश र स्थानीय गरी ३ तहको सरकारको व्यवस्था पनि गर्यो । त्यही व्यवस्था अनुसार भएको निर्वाचनबाट नागरिकले तीनै तहका सरकार प्राप्त गरेका छन् । नागर...

हामी सबै एक जमानाका विद्यार्थी हौं, अहिले हाम्रा सन्तान छन् वा होलान् । हामी कोही पनि विद्यालय र शिक्षाको विषयबाट अप्रभावी हुन सक्दैनौं । हामी सबै विद्यालयबाट प्राप्त शिक्षाको भरमा आजको यो अवस्थामा छौं । कोही आफूले सोचे जस्तो अवस्थामा हौंला अथवा कोही सोचेको अवस्थामा पुग्न सकेका छैनौं होला । जो जहाँ...

संवैधानिक प्रावधान अनुसार गत जेठ १५ गते सरकारले आगामी आर्थिक वर्ष २०७६/७७ का लागि बजेट घोषणा गरिसकेको छ । नयाँ आर्थिक वर्ष शुरु हुनु भन्दा डेढ महिना अघि ल्याइएको यस बजेटमा सबैको ‘चासो’ हुनुलाई अस्वभाविक मान्नु पर्दैन । यस्ता ‘चासो’ मध्ये शिक्षामा बजेट ‘पुगेन’ वा स...

लामो समय राजनीतिक अस्थिरताले गाँजेको मुलुकको सत्ता सञ्चालनमा रहेको शक्तिसँग झण्डै दुई तिहाई हाराहारीको बहुमत छ । अर्थात् यतिखेर देशमा बलियो सरकार छ । यो सरकारले गरेको राजनीतिक गतिविधिको विश्लेषण गर्ने काम राजनीतिक विश्लेषककै जिम्मामा छाड्दै व्यवहारिक र आफ्नो पेशामा भोगेको अनुभवका आधारमा केही बिचार प...

आदेश, निर्देश र गुनासोको विश्व भण्डार नै नेपाल हो कि जस्तो लाग्छ । दुनियाँ भरबाट नेपालले सबैभन्दा बढी आयात गरेको सीप नै आदेश गर्न जान्नु हो । जन्मे देखि मृत्युसम्म अधिकांश समय अरुलाई काम गराउन यो वा त्यो गर वा नगर अनि यो भएन, उ भएन, यो पनि ठिक छैन, त्यो पनि ठीक छैन भन्दैमा बितेको छ । आदेश गरेको वा न...